ปัญหาที่พบบ่อยในการใช้เครื่องเป่าลมในทางเดินหายใจส่วนบน (CPAP) รักษาอาการนอนกรน และภาวะหยุดหายใจขณะหลับ และวิธีแก้ไข

Last update: 16.04.2009

การ ใช้เครื่องมือที่เป่าลมเข้าไปในทางเดินหายใจส่วนบน ทำให้ทางเดินหายใจกว้างขึ้นหรือไม่อุดกั้นขณะนอนหลับ ที่เรียกว่า Continuous Positive Airway Pressure (CPAP) นั้นเหมาะสำหรับผู้ที่มีอาการนอนกรน (snoring) และภาวะหยุดหายใจขณะหลับ (obstructive sleep apnea: OSA) ตั้งแต่ระดับน้อย ถึงรุนแรง ซึ่งปฏิเสธการรักษาด้วยเครื่องครอบฟัน (oral appliance) หรือ การผ่าตัด เครื่องมือนี้เป็นการนำหน้ากากครอบจมูกขณะนอนหลับ ซึ่งหน้ากากนี้จะต่อเข้ากับเครื่องที่สามารถขับลมซึ่งมีแรงดันเป็นบวกออกมา ลมที่ขับออกมาขณะนอนหลับจะช่วยค้ำยัน ไม่ให้ทางเดินหายใจเกิดการอุดกั้นขณะหายใจเข้า วิธีนี้เป็นการรักษาอาการนอนกรน และภาวะหยุดหายใจขณะหลับระดับปานกลางถึงรุนแรง (moderate to severe OSA) ที่ดีที่สุด ซึ่งควรพิจารณาลองใช้ในผู้ป่วยทุกราย ก่อนพิจารณาการผ่าตัดเสมอ

 

ผศ. นพ. ปารยะ อาศนะเสน
ภาควิชาโสต นาสิก ลาริงซ์วิทยา คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล

 

การ ใช้เครื่องมือที่เป่าลมเข้าไปในทางเดินหายใจส่วนบน ทำให้ทางเดินหายใจกว้างขึ้นหรือไม่อุดกั้นขณะนอนหลับ ที่เรียกว่า Continuous Positive Airway Pressure (CPAP) นั้นเหมาะสำหรับผู้ที่มีอาการนอนกรน (snoring) และภาวะหยุดหายใจขณะหลับ (obstructive sleep apnea: OSA) ตั้งแต่ระดับน้อย ถึงรุนแรง ซึ่งปฏิเสธการรักษาด้วยเครื่องครอบฟัน (oral appliance) หรือ การผ่าตัด เครื่องมือนี้เป็นการนำหน้ากากครอบจมูกขณะนอนหลับ ซึ่งหน้ากากนี้จะต่อเข้ากับเครื่องที่สามารถขับลมซึ่งมีแรงดันเป็นบวกออกมา ลมที่ขับออกมาขณะนอนหลับจะช่วยค้ำยัน ไม่ให้ทางเดินหายใจเกิดการอุดกั้นขณะหายใจเข้า วิธีนี้เป็นการรักษาอาการนอนกรน และภาวะหยุดหายใจขณะหลับระดับปานกลางถึงรุนแรง (moderate to severe OSA) ที่ดีที่สุด ซึ่งควรพิจารณาลองใช้ในผู้ป่วยทุกราย ก่อนพิจารณาการผ่าตัดเสมอ

ปัญหา	วิธีแก้ไข
ทนระดับความดันไม่ได้	ตรวจสอบเครื่อง ใช้รูปแบบค่อยๆ ปรับเพิ่มระดับความดัน ลองใส่เครื่องขณะยังตื่น ปรับลดความดัน 1-2 ซม. น้ำ (ซึ่งไม่ค่อยแนะนำให้ทำ) เปลี่ยน เป็นเครื่อง CPAP ที่ปรับความดันอัตโนมัติ (Auto-CPAP) หรือเครื่องความดันบวกแบบสองระดับ (Bilevel Positive Airway Pressure: BIPAP)
ลมรั่วจากหน้ากาก	รัดหน้ากากให้แน่น ใช้แผ่นเสริมรองหน้ากาก ลดขนาดหน้ากากให้เหมาะสม ใช้อุปกรณ์ปิดตาขณะหลับ
รอยกดทับจากหน้ากาก หรือ ความรู้สึกแน่นจากการใส่หน้ากาก	คลายสายหน้ากากไม่ให้แน่นจนเกินไป เลือกหน้ากากที่มีขนาดพอเหมาะ เปลี่ยนขนาด หรือชนิดหน้ากาก ใช้แผ่นรองหน้ากาก เพื่อลดรอยกดทับ งดใช้เครื่องเป็นบางวัน
อาการคัดแน่นจมูก	ใช้น้ำเกลือพ่นจมูกเพื่อให้ความชุ่มชื้นก่อนเริ่มใช้เครื่อง ใช้ CPAP รุ่นที่มีเครื่องปรับอากาศให้อุ่นและชื้น (humidifier) ร่วมด้วย ใช้ยาสเตียรอยด์พ่นจมูก รับประทานยาต้านฮิสตามีนชนิดไม่ง่วง เปลี่ยนหน้ากากเป็นชนิดครอบปากร่วมด้วย ในรายที่อาการคัดจมูกไม่ดีขึ้น ควรปรึกษาแพทย์ หู คอ จมูก
การกลัวที่แคบ	เปลี่ยนชนิดหน้ากาก เป็นชนิดสายใส่จมูก ลองใส่เครื่องขณะยังตื่น ญาติควรให้กำลังใจแก่ผู้ป่วย
การนอนไม่หลับจากการใช้เครื่อง	ลองใส่เครื่องขณะยังตื่น หลีกเลี่ยงกาแฟ และแอลกอฮอล์ในช่วง 8 ชั่วโมงก่อนนอน
ปากแห้ง	ใช้ CPAP รุ่นที่มีเครื่องปรับอากาศให้อุ่นและชื้น (humidifier) ร่วมด้วย เปลี่ยนหน้ากากเป็นชนิดครอบปากร่วมด้วย ใช้สายรัดคางร่วมด้วย รับประทานน้ำ 1 แก้วก่อนนอน ควร พยายามหลีกเลี่ยงอากาศเย็น โดยเฉพาะแอร์ พัดลมเป่า ถ้าต้องการเปิดแอร์ ควรตั้งอุณหภูมิของเครื่องปรับอากาศให้สูงกว่า 25 องศาเซลเซียสเพื่อไม่ให้อากาศเย็นจนเกินไป ในกรณีที่ใช้พัดลมไม่ควรเปิดเบอร์แรงสุด และควรให้พัดลมส่ายไปมา ควรหลีกเลี่ยงการสัมผัสอากาศจากเครื่องปรับอากาศหรือพัดลมโดยตรง ควรนอนอยู่ห่างจากเครื่องปรับอากาศหรือพัดลมพอสมควร หรือไม่ให้อยู่ในทิศทางของลม
เครื่องหลุดโดยไม่ตั้งใจขณะหลับ	ให้ความสบายใจแก่ผู้ป่วยว่าเป็นปัญหาที่เกิดขึ้นได้ ใช้ CPAP รุ่นที่มีเครื่องปรับอากาศให้อุ่นและชื้น (humidifier) ร่วมด้วย ใช้สายรัดคางร่วมด้วย ตั้งสัญญาณเตือน เมื่อมีการลดลงของระดับความดัน